Κυριακή 29 Μαΐου 2011

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΑΣΚΑΛΩΝ & ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΒΟΝΙΤΣΑΣ

Δεληγιάννης Νικόλαος
«Το δημόσιο σχολείο στο απόσπασμα», «Τα κρούσματα βίας καθημερινό φαινόμενο», «Αντικοινωνική συμπεριφορά στα σχολεία».
Τυχαία ή σκόπιμα, εικόνες ακραίων παραβατικών συμπεριφορών (βιασμοί, ξυλοδαρμοί, εξευτελισμοί, κ.ά.) κατακλύζουν τις τηλεοπτικές οθόνες, εμπεδώνοντας την κοινή πεποίθηση ότι ο σχολικός θεσμός είναι ανίκανος να διαχειριστεί τα μικρά και μεγάλα ζητήματα μιας ανήσυχης εποχής.
Η σχολική βία εμφανίζεται συνήθως με τις ακόλουθες διαστάσεις: Βία μεταξύ μαθητών, βία μεταξύ εκπαιδευτικών, βία από τους εκπαιδευτικούς προς τους μαθητές και το αντίστροφο, βία από τους εκπαιδευτικούς προς την εξουσία, -τη διοίκηση, τη διεύθυνση ή όπως αυτή εκφράζεται-, βία από εξωσχολικούς παράγοντες προς μέλη της σχολικής κοινότητας, μαθητές, εκπαιδευτικούς ή και τους δύο, και το αντίστροφο, βία από γονείς προς εκπαιδευτικούς ή και προς μαθητές και το αντίστροφο. Η βία μπορεί να εκδηλωθεί από ένα μεμονωμένο άτομο προς ένα άλλο ή προς ένα σύνολο ατόμων, αλλά και από πολλά άτομα προς ένα μεμονωμένο ή προς ένα σύνολο ατόμων

Στο σχολείο:
 Η διάψευση των προσδοκιών του δασκάλου για τους μαθητές του, οι δυσκολίες της μαθησιακής διαδικασίας, η αμφισβήτηση του ρόλου του από ορισμένα παιδιά και η αυταρχική αγωγή, του εκπαιδευτικού, πολύ συχνά προκαλούν ή ενισχύουν τη βία  προς τους μαθητές.
 Αλλά και η βία των μαθητών προς τους εκπαιδευτικούς  έχει τις ρίζες της στην εξουσία του δασκάλου, στην αδυναμία ή και στην άρνηση του μαθητή να......
 πειθαρχήσει και να αποδεχθεί τη σχολική κουλτούρα, στην αγνόηση της προσωπικότητας του παιδιού κατά την αξιολόγηση, στην απονομή στερεοτύπων και ετικετών, στη διάψευση των προσδοκιών των παιδιών για το δάσκαλό τους και στην ίδια την επιθετικότητα του εκπαιδευτικού. Ιδιαίτερη προσοχή οφείλουμε να δώσουμε ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί στη σημασία της λεκτικής επιθετικότητας, η οποία είναι καταστρεπτική για την ανάπτυξη της προσωπικότητας, όταν έχουμε ως παραλήπτη τα μικρά παιδιά, που όχι μόνο .
Η μίμηση εξάλλου γονεϊκών και διδασκαλικών προτύπων, ο ανταγωνισμός, ο στιγματισμός και η περιθωριοποίηση, όπως επίσης και η κατηγοριοποίηση είναι σημαντικές αιτίες για τη δημιουργία αμφίδρομης επιθετικής συμπεριφοράς στο σχολείο ανάμεσα στα ίδια τα παιδιά.
 
Oι μαθητές αισθάνονται συχνά ότι αδικούνται, ότι οι κανονισμοί του σχολείου δεν είναι σχεδόν ποτέ δίκαιοι, ότι δεν εφαρμόζονται ομοιόμορφα οι σχολικοί κανόνες.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΒΙΑ

 Πώς οι ανθρωπιστικές αξίες να βρουν θέση σε ένα σχολείο που η δομή του επιδιώκει να το μετατρέψει σε μια τεράστια αγορά, της οποίας οι νόμοι και οι κανόνες βρίσκονται σε πλήρη αντίφαση με το νόημα αυτών των αξιών; Η προβολή βίαιων σκηνών από τους σχολικούς χώρους αναδυκνείει  πληγές του ελληνικού σχολείου: τις ποικίλες ελλείψεις, τη φτώχεια και τη μιζέρια, το αίσθημα του μάταιου, την αναρμοδιότητα και την αδυναμία διαχείρισης των εντάσεων, την έλλειψη νοήματος.
Έτσι, από γενιά σε γενιά και από μεταρρύθμιση σε μεταρρύθμιση οι μαθητές, πριν ακόμη γίνουν εργαζόμενοι, αποτελούν ένα τεράστιο καταναλωτικό κοινό που υφίσταται τις ασφυκτικές πιέσεις μιας βίαιης  αγοράς.
Ποτέ άλλοτε το σχολείο δεν ήταν περισσότερο παγιδευμένο στις αντιφάσεις μιας «κοινής γνώμης» που απαιτεί συγχρόνως τη μετάδοση ανθρωπιστικών αρχών και την προσαρμογή στην αγριότητα της αγοράς, την ισότητα όλων και την επιλεκτική προαγωγή των άριστων, την άσκηση αυστηρής εξουσίας και το συναινετικό διάλογο. Η κοινωνία μοιάζει να καλεί το δάσκαλο να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα: να επιβάλλεται όταν δεν έχει πια ούτε τα πραγματικά ούτε τα συμβολικά ερείσματα για να το πράξει. Να τιμωρεί και να απαγορεύει, διδάσκοντας, ωστόσο, δημοκρατικές διαδικασίες, αποφεύγοντας συγκρούσεις και διατηρώντας αλώβητη την εικόνα του σχολείου του αλλά και του ίδιου.
 Όπως πολλοί υποδεικνύουν, τα σχολεία είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας και τα προβλήματα μαθητικής βίας αποτελούν αντανάκλαση των προβλημάτων βίας της κοινωνίας μας.
Η σχολική βία δεν αναφέρεται στις πολιτικές της Ελλάδας ως ένα αυτόνομο ζήτημα. Από την πλευρά του Υπουργείου Παιδείας η σχολική βία αντιμετωπίζεται από την ευρύτερη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, χωρίς όμως να αποτελεί ιδιαίτερο στόχο ή να γίνεται ρητή αναφορά στο ζήτημα. Δυστυχώς απουσιάζει το όραμα και ο σχεδιασμός.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στην προώθηση της δημοκρατικής γνώσης μέσω ενεργητικών, συμμετοχικών προσεγγίσεων είναι ουσιώδης. Στο επίπεδο των σχολικών τάξεων οι δημοκρατικές διαφωνίες μπορούν να αποβούν χρήσιμες και επιμορφωτικού χαρακτήρα δυνατότητες για την αντιμετώπιση βίαιων και παραβατικών συμπεριφορών.
 Ο εκπαιδευτικός χρειάζεται ιδιαίτερη επιμόρφωση για τη διαχείριση δεοντολογικών, συναισθηματικών, ψυχικών και άλλων συγκρούσεων που συμβαίνουν στην τάξη αλλά και στον ίδιο, ως μέλους της κοινωνίας που ζει, που αποδέχεται τις αξίες της και τις στηρίζει, τις αναπαράγει ή τις θέτει στην κρίση και τον προβληματισμό του συνόλου  με το λόγο και το έργο του.
 Στήριξη μαθητών με σοβαρά προβλήματα σε ατομικό επίπεδο με παράλληλη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που θα αποτελέσουν τους πυρήνες στήριξης  μαθητών και πρόληψης της παραβατικής συμπεριφοράς.
 Αναβάθμιση του ρόλου του υπεύθυνου τμήματος στα Γυμνάσια και τα  Λύκεια.
ίδρυση Υπηρεσίας Συμβουλευτικής Αγωγής στα σχολεία όπως επίσης και ενίσχυση των Κέντρων  Διαφοροδιαγνώσης Διάγνωσης και  Υποστήριξης.
ίδρυση συμβουλευτικού σταθμού νέων.
Σταδιακή μείωση των μαθητών ανά σχολείο και ανά τμήμα (να μην υπερβαίνουν τους 25) καθώς και εκσυγχρονισμό των αναλυτικών προγραμμάτων ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μαθητών αλλά και της κοινωνίας.
Αλλαγή στη δομή και τα προγράμματα του Ενιαίου Λυκείου ώστε να αποκατασταθεί η συνοχή στη σχολική κοινότητα αλλά και η συστηματική επιμόρφωση του προσωπικού σε σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις, παιδαγωγικές μεθόδους και σε θέματα σχέσεων και επικοινωνίας.  Αναβάθμιση του σχολικού περιβάλλοντος - εσωτερικού και εξωτερικού.
 Προσφορά υποστηρικτικών προγραμμάτων για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή παιδιά οικονομικών μεταναστών.
 Επιμόρφωση των γονέων σε θέματα νεανικής συμπεριφοράς και ψυχολογίας και αναβάθμιση των σχέσεων μεταξύ καθηγητικών συλλόγων, μαθητικών συμβουλίων και Συνδέσμων Γονέων στο πλαίσιο λειτουργίας των σχολείων.
Αναζήτηση τρόπων βελτίωσης της επικοινωνίας ανάμεσα στη σχολική μονάδα και τους γονείς, ιδιαίτερα εκείνους που αδιαφορούν για τα παιδιά. 
Αναβάθμιση της λειτουργίας των Σχολών Γονέων κατά τρόπο που να καλύπτουν πολλά θέματα και να είναι ελκυστικές.

Απομένει το σύνθημα των μαθητών: «Θέλουμε σχολεία που να μορφώνουν και όχι να εξοντώνουν». Είμαστε άραγε σε εγρήγορση για να κατανοήσουμε το νόημα μιας τέτοιας διεκδίκησης; Ή, μήπως, συνειδητά ή ασυνείδητα, ακολουθούμε τη δυναμική του προαναγγελθέντος ιδεολογικού «τέλους» του σχολείου.
 Η σχολική βία είναι αναπόστατο κομμάτι της βίας και της παραβατικότητας που εμφανίζεται στην κοινωνία. Επομένως δεν μπορεί να εξετασθεί και να περιοριστεί χωρίς να ληφθεί υπόψη το ευρύτερο περιβάλλον που την τρέφει, οι αξίες, οι θεσμοί, η πολιτισμική και πολιτική ιστορία του τόπου και των ανθρώπων. Το θύμα και ο θύτης είναι άνθρωποι από την κοινωνία στην οποία βρίσκεται το σχολείο. Η στάση τους και η συμπεριφορά τους αντανακλά και αναπαράγει ότι το οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον καλλιεργεί. Ο έλεγχος της βίας στη σχολική κοινότητα, χωρίς μέτρα πολιτικής που να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα που υπάρχει στην ευρύτερη κοινωνία, δεν είναι μόνο ένα απλό ημίμετρο, είναι μέτρο συντήρησης και διαιώνισης της βίας . Πριν ή παράλληλα με το σχεδιασμό πολιτικών για τον έλεγχο της σχολικής βίας  χρειάζεται να σχεδιαστούν και να λειτουργήσουν μέτρα  και πολιτικές για την πρόληψη της βίας στην κοινωνία. Άλλωστε η σχολική βία δεν περιορίζεται στη στάση και τη συμπεριφορά μεταξύ των μαθητών. Η βία στο σχολείο και στην κοινωνία εκφράζεται κυρίως από ανθρώπους που διαχειρίζονται την εξουσία.
Τέλος για τον προβληματισμό όλων μας σας διαβάζω ένα ποίημα του  
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην κριτική:
Μαθαίνει να κατακρίνει
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην έχθρα:
Μαθαίνει να καυγαδίζει
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ειρωνεία:
Μαθαίνει να είναι ντροπαλό
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ντροπή:
Μαθαίνει να είναι ένοχο
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην κατανόηση:
Μαθαίνει να είναι υπομονετικό
Αν ένα παιδί ζει μέσα στον έπαινο:
Μαθαίνει να εκτιμά
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην δικαιοσύνη:
Μαθαίνει να είναι δίκαιο
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ασφάλεια:
Μαθαίνει να πιστεύει
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην επιδοκιμασία:
Μαθαίνει να έχει αυτοεκτίμηση.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην παραδοχή και φιλία:
Μαθαίνει να βρίσκει την αγάπη μέσα στον κόσμο.
R. RUSSEL.
Και αν τιμωρούμε τα παιδιά μας τα μαθαίνουμε να τιμωρούν.

Σας ευχαριστώ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Παρακαλούμε τα σχόλια να είναι σε ευπρεπές επίπεδο, όπως αρμόζει στο χώρο της εκπαίδευσης. Όλα τα σχόλια θα δημοσιεύονται αρκεί να μην θίγεται η τιμή και η υπόληψη κανενός.